Акруговы суд Варшавы завочна арыштаваў траіх беларусаў за ўгон самалёта Ryanair — Gazeta Wyborcza
6 верасня, Позірк. Акруговы суд Варшавы 4 верасня завочна арыштаваў былога дырэктара “Белаэранавігацыі” Леаніда Чуро, начальніка змены кантролю Яўгена Цыганова, а таксама неназванага афіцэра КДБ за ўгон самалёта Ryanair са 126 пасажырамі на борце ў траўні 2021 года, паведамляе польская Gazeta Wyborcza.
Нацыянальная пракуратура абвінавачвае іх у тэрарыстычным акце: падманным захопе кіравання самалётам Ryanair і незаконным пазбаўленні волі пасажыраў і членаў экіпажа. За гэтыя злачынствы прадугледжана пакаранне — да 12 гадоў пазбаўлення волі.
Адзначаецца, што рашэнне суда адкрывае шлях да выдачы міжнародных ордараў на арышт і дазволіць адшукваць падазраваных праз Інтэрпол.
Мазавецкае ўпраўленне Нацыянальнай пракуратуры і Агенцтва ўнутранай бяспекі расследуюць гэтую справу ўжо тры гады, паведамляе Gazeta Wyborcza.
Следства мае паказанні авіядыспетчара Алега Галегава, які пакінуў Беларусь і перадаў польскім сілавікам запісы з “Белаэранавігацыі”. Шмат у чым гэтыя дадзеныя супадаюць з інфармацыяй, якую паведаміла ICAO пасля свайго расследавання ў 2022 годзе.
Паводле даных польскіх службаў, план захопу самалёта з’явіўся ў 9-м аддзеле Камітэта дзяржаўнай бяспекі Беларусі.
Згодна з інфармацыяй, атрыманай ад Галегава, 23 траўня 2021 года ў аператыўнай зале, куды дапускаюцца толькі авіядыспетчары, за 45 хвілін да вылету самалёта Ryanair з Афінаў з’явіліся Чуро і невядомы, якога пазней ідэнтыфікавалі як супрацоўніка КДБ.
Падкрэсліваецца, што ў момант, калі зайшла гаворка пра бомбу на борце, самалёт знаходзіўся на тэрыторыі Украіны, адпаведна, неабходна было паведаміць украінскім дыспетчарам, і борт мог прызямліцца ў Львове. Аднак гэтага не было зроблена.
Галегаў пры гэтым падкрэсліў, што першапачаткова не верыў, што на борце знаходзілася бомба, паколькі Чуро і супрацоўнік КДБ прыбылі ў аператыўны цэнтр яшчэ да таго, як самалёт вылецеў з Афін.
Таксама адзначаецца, што пасажыраў не эвакуявалі пасля пасадкі ў Мінску.
Польскія спецслужбы падазраюць, што пасажыры, якія не паляцелі ў Вільнюс, а засталіся ў Мінску, з’яўляюцца супрацоўнікамі беларускага КДБ. Сцвярджаецца, што яны ляцелі на самалёце з Афін, ахоўваючы блогера Рамана Пратасевіча (затрыманы пасля прызямлення ў беларускай сталіцы), і сышлі, калі іх задача была выкананая.
Паведамляецца, што польскім службам вядомыя імёны гэтых пасажыраў. Сярод іх ёсць выпускнік універсітэта Нарвегіі, які падарожнічае самалётамі па ўсёй Еўропе. Службы ідэнтыфікуюць яго як афіцэра беларускай выведкі.
Варта адзначыць, што палёты грамадзян Беларусі ў краіны Еўропы з Вільнюса былі вельмі папулярныя. Такім чынам, у Мінску маглі застацца тыя, хто вяртаўся туды з паездкі праз Вільнюс.
Паводле паказанняў дыспетчара, пасля інцыдэнту кіраўніцтва загадала яму напісаць сфальсіфікаваную справаздачу аб пасадцы самалёта.
Польскія следчыя рэканструявалі ход падзей на аснове паказанняў Галегава, запісаў і камп’ютарных даных. Яны таксама атрымалі запісы з аэрапортаў Вільнюса і Афін, дапыталі пасажыраў і членаў экіпажа, а таксама атрымалі інфармацыю ад польскага войска, выведкі і контрвыведкі.
Гэта дазволіла ім пацвердзіць, што Пратасевіч і яго сяброўка расіянка Сафія Сапега знаходзіліся пад пастаянным наглядам беларускіх службаў ужо на момант іх ад’езду ў Афіны 9 траўня 2021 года.
Пратасевіч і Сапега былі затрыманыя 23 траўня 2021 года ў выніку арганізаванай беларускімі ўладамі вымушанай пасадкі ў Мінску самалёта Ryanair, які ляцеў з Афінаў у Вільнюс. Праваабаронцы прызналі іх палітвязнямі.
3 траўня 2023 года Мінскі абласны суд прыгаварыў Пратасевіча, які пайшоў на супрацоўніцтва са следствам, да 8 гадоў пазбаўлення волі ва ўмовах узмоцненага рэжыму. Іншых фігурантаў “справы Nexta” — Яна Рудзіка і Сцяпана Пуцілу — судзілі завочна на падставе працэдуры спецыяльнай вытворчасці і прыгаварылі да 19 і 20 гадоў зняволення адпаведна.
22 траўня 2023 года Пратасевіч быў памілаваны. Сапегу, асуджаную на 6 гадоў зняволення, памілавалі ў чэрвені таго ж года.
7 траўня 2024 года суд Мінскага раёна разгледзеў грамадзянскі іск дзяржаўных органаў у дачыненні да Пратасевіча, Рудзіка і Пуцілы і пастанавіў спагнаць з іх у даход дзяржавы 23,8 млн рублёў як кампенсацыю шкоды, нібыта нанесенай падчас масавых акцый пратэсту ў 2020 годзе.