Беларусь пагоршыла пазіцыі ў рэйтынгу свабоды ў інтэрнэце — Freedom House

16 кастрычніка, Позірк. Беларусь пагоршыла пазіцыі ў рэйтынгу свабоды ў інтэрнэце, набраўшы 22 балы са 100 магчымых супраць 25 балаў годам раней, паведамляе складальнік рэйтынгу, праваабарончая арганізацыя Freedom House.

Беларусь засталася ў групе несвабодных краін, вынікае з апублікаваных даных.

“Урад узмацніў падаўленне анлайн-галасоў, блакаванне незалежных СМІ і крыніц інфармацыі, а таксама выкарыстанне заканадаўства для крыміналізацыі анлайн-матэрыялаў, створаных тымі, каго ён лічыў “экстрэмісцкімі” або “тэрарыстычнымі” групамі і асобамі. Урад таксама адвольна арыштоўваў работнікаў СМІ, якія засталіся [у Беларусі], онлайн-актывістаў і іншых, змяшчаючы ў турмы і падвяргаючы катаванням многіх з затрыманых”, — адзначае ў сваім дакладзе Freedom House.

Праваабаронцы канстатуюць павелічэнне колькасці крымінальных спраў за дабрачынныя ахвяраванні розным грамадскім ініцыятывам праз інтэрнэт, на мяжы працягваюцца праверкі тэлефонаў у грамадзян.

Улады прадаўжае блакаваць “онлайн-навіны і інфармацыйныя рэсурсы”, уключаючы практычна ўсе незалежныя СМІ і “сайты грамадзянскай супольнасці”, гаворыцца ў дакладзе. Прыводзяцца даныя праваабарончай групы Human Constanta, згодна з якімі з 2020 па 2023 год у Беларусі быў абмежаваны доступ да больш чым 4.000 сайтаў і акаўнтаў у сацсетках, у тым ліку больш за 1.300 каналаў і чатаў у “Тэлеграме”, 491 партал, які належыць незалежным СМІ, і 76 сайтаў, прысвечаных правам чалавека і дапамозе рэпрэсаваным.

Пры гэтым адзначаецца, што ўлады ў Беларусі карыстаюцца перавагамі развітой інфраструктуры інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій (ІКТ), доступ да інтэрнэту павялічыўся ў апошнія гады.

Паводле даных афіцыйнай статыстыкі, да канца 2023 года 91,5% насельніцтва мелі доступ да інтэрнэту, што на 2 працэнтныя пункты больш, чым у 2022-м.

Паводле звестак сэрвісу DataReportal, у студзені 2024 года колькасць інтэрнэт-карыстальнікаў у Беларусі склала 8,48 млн чалавек, што адпавядае “ўзроўню пранікнення інтэрнэту” ў 89,5%. Такім чынам, узровень карыстання інтэрнэтам у Беларусі рэгулярна аказваецца адным з самых высокіх у Цэнтральнай і Усходняй Еўропе, адзначае Freedom House.

Аднак улады кантралююць інтэрнэт, падкрэсліваюць праваабаронцы. Прыводзіцца прыклад адключэння інтэрнэту падчас прэзідэнцкіх выбараў у жніўні 2020 года. Пры гэтым адзначаецца, што ў жніўні 2023-га былі зарэгістраваныя лакальныя перабоі ў працы мабільнага інтэрнэту паблізу лагера наймітаў расійскай прыватнай вайсковай кампаніі “Вагнер”. У канцы 2023 года ўрад часткова заблакаваў “Ютуб”, каб перашкодзіць беларусам паглядзець навагодні зварот дэмакратычнага лідара Святланы Ціханоўскай, звяртае ўвагу Freedom House.

“Урад валодае і кантралюе магістральнае злучэнне з міжнародным інтэрнэтам, а таксама кантралюе большую частку сектара інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій (ІКТ). У Беларусі абмежаваная колькасць правайдэраў інтэрнэт-паслуг (ISP), рынак не адрозніваецца разнастайнасцю: толькі двум дзяржаўным арганізацыям — Нацыянальнаму цэнтру абмену трафікам (НЦАТ) і “Белтэлекаму” — дазволена абслугоўваць злучэнні з інтэрнэт-правайдэрамі за межамі краіны. <…> Праз гэтыя арганізацыі ўрад можа на сваё меркаванне абмяжоўваць або адключаць злучэнні”, — гаворыцца ў дакладзе.

Па стане на канец 2023 года тэлекамунікацыйныя паслугі ў Беларусі прадастаўлялі 170 кампаній, што нязначна менш, чым у 2022 годзе.

Дамінуе Белтэлекам, які ўлады кантралююць праз Міністэрства сувязі і інфарматызацыі. У 2023 годзе ў Беларусі было 3,2 млн абанентаў фіксаванага шырокапалоснага доступу; з гэтага ліку 2,5 млн (78%) былі падлучаныя праз Белтэлекам.

На гэтым фоне, як заяўляецца, Беларусь не з’яўляецца ўдзельнікам Будапешцкай канвенцыі аб кіберзлачыннасці. Шэраг кампаній, якія займаюцца кібербяспекай, спыніў працу ў Беларусі пасля ўварвання расійскіх войскаў ва Украіну. У якасці прыкладу прыводзяцца адна з найбуйнейшых кампаній па сертыфікацыі вэб-сайтаў DigitCert, а таксама “Аваст”, якая займаецца кібербяспекай. Гэтая адмова ад прадуктаў і паслуг бяспекі можа прывесці да росту хакерскіх нападаў, кіберзлачыннасці і ўрадавага сачэння ў краіне, робіцца выснова ў дакладзе.