Праваабаронцы: Нават у зачышчаным палітычным клімаце ўлады не стварылі магчымасці збору подпісаў

6 лютага, Позірк. Поўная зачыстка публічнай прасторы не ўспрымаецца ўладамі як дастатковая гарантыя ад выказвання розных палітычных меркаванняў, адзначаецца ў аналітычнай справаздачы па выніках вылучэння і рэгістрацыі кандыдатаў, апублікаванай экспертнай місіяй па назіранні за выбарамі*2024, арганізаванай Беларускім Хельсінкскім камітэтам і праваабарончым цэнтрам “Вясна” ў рамках кампаніі “Праваабаронцы за свабодныя выбары”.

Місія збірае і аналізуе інфармацыю аб выбарчай кампаніі па адкрытых крыніцах і паведамленнях ад выбаршчыкаў з Беларусі. Аўтары дакумента тлумачаць, што тэрмін “выбары*” прымяняльна да выбарчай кампаніі 2024 года выкарыстоўваецца з зорачкай, каб падкрэсліць яго ўмоўны характар.

У сёлетняй выбарчай кампаніі скарацілася колькасць месцаў для збору подпісаў, каб нават у зачышчаным палітычным клімаце не было магчымасці збіраць подпісы ў людных і зручных месцах, гаворыцца ў справаздачы.

Эксперты адзначылі, што вылучэнне і рэгістрацыя кандыдатаў “прайшлі практычна пры поўнай адсутнасці палітычнай кампаніі як такой: не было інфармацыйнай кампаніі ад палітычных партый, у публічнай прасторы выбаршчыкаў не заклікалі падпісвацца за кандыдатаў”.

Праваабаронцы звярнулі ўвагу на тое, што ў выніку створанай уладамі атмасферы страху “незалежныя кандыдаты не балатаваліся нават праз збор подпісаў”, і нагадалі аб няўдалай спробе зарэгістравацца лідара ліквідаванай партыі “Зялёныя” Дзмітрыя Кучука.

“Актыўнасць па вылучэнні шляхам збору подпісаў выбаршчыкаў у параўнанні з мінулымі выбарамі ў Палату прадстаўнікоў знізілася амаль утрая, а ў мясцовыя саветы дэпутатаў — у паўтара раза”, — адзначаецца ў справаздачы.

Аналіз спісаў зарэгістраваных кандыдатаў “дазваляе канстатаваць яго цалкам “наменклатурны” характар: большасць кандыдатаў займаюць кіруючыя пасады, амаль адсутнічаюць кандыдаты працоўных прафесій”, у адрозненне ад мінулых выбарчых цыклаў “усіх кандыдатаў можна назваць праўладнымі, палітычная барацьба паміж імі адсутнічае”.

Пры гэтым адзначаецца, што доля зарэгістраваных жанчын-кандыдатаў у дэпутаты Палаты прадстаўнікоў узрасла да 34,7%, што больш, чым у 2019 годзе (27%); доля жанчын-кандыдатаў у дэпутаты мясцовых Саветаў узрасла да 53,75%, што больш, чым у 2018 годзе (49,13%).

Эксперты адзначаюць рэзкі рост партыйнага прадстаўніцтва за кошт створанай у 2023 годзе Беларускай партыі “Белая Русь”, яе членамі з’яўляюцца 42,3% кандыдатаў у Палату прадстаўнікоў і 27,6% кандыдатаў у мясцовыя Саветы, “пры гэтым імітацыйны характар такой партыйнасці відавочны з наяўнасці”. значнай колькасці акруг, дзе супрацьстаяць адзін аднаму сябры дадзенай партыі”.

У гэтым годзе ўпершыню пройдуць аб’яднаныя выбары ў Палату прадстаўнікоў і мясцовыя саветы. Адзіны дзень галасавання прызначаны на 25 лютага.

На 110 месцаў у Палаце прадстаўнікоў восьмага склікання пасля рэгістрацыі Цэнтральнай выбарчай камісіяй прэтэндуе 265 кандыдатаў, на 12.512 месцаў у мясцовых Саветах дэпутатаў будуць прэтэндаваць 18.802 кандыдаты. Сярэдні конкурс — 2,4 і 1,5 чалавека на месца адпаведна.

Кампанія праходзіць на фоне маштабных палітычных рэпрэсій і зачысткі палітычнага поля ад апазіцыі ўнутры краіны.

Падчас выбараў будзе забаронена фатаграфаваць і выкладваць у інтэрнэт запоўнены бланк бюлетэня — як падчас датэрміновага галасавання, так і ў дзень выбараў. За парушэнне гэтага патрабавання пагражае адміністрацыйная адказнасць.

У 2020 годзе на прэзідэнцкіх выбарах многія выбаршчыкі фатаграфавалі свае бюлетэні і адпраўлялі на электронную платформу “Голас”, што стала адным са сведчанняў фальсіфікацыі ўладамі вынікаў галасавання на карысць Аляксандра Лукашэнкі.

З 1996 года незалежныя назіральнікі не прызналі ніводную выбарчую кампанію ў Беларусі транспарэнтнай і адпаведнай стандартам АБСЕ.

Гл. таксама:

Праваабаронцы канстатуюць абсалютны кантроль улады над выбарчай кампаніяй